Manipulacja jest jedną z technik psychologicznych, mającą na celu wywieranie wpływu na drugim człowieku. On z kolei ma za zadanie nakłonić ludzi do konkretnych działań czy poglądów. Manipulacja jest procesem, który zachodzi bez świadomości lub zgody osoby drugiej. Warto zapoznać się ze szczegółowymi celami manipulacji, jej technikami i metodami oraz sposobami na to, jak radzić sobie z manipulacją.
Czym jest manipulacja? Cele manipulacji
Manipulacja jest znaną i często wykorzystywaną techniką psychologiczną - celem nadrzędnym manipulacji jest oddziaływania na odbiorcę tak, aby zmienił swoje myśli i zachowania. Manipulator chce nakłonić do czegoś drugą stronę, sprawić, by myślała i działała w określony sposób. W manipulacji chodzi również o wzbudzanie konkretnych emocji, np. wstydu, poczucia winy czy strachu. Sprawiają one, że osoba manipulowana o wiele łatwiej ulega wpływom i sugestiom manipulatora. Manipulacja:
- wykorzystuje nasze słabsze strony,
- oddziałuje na emocje,
- sprawia, że czujemy się zagubieni i nie wiemy, jak się zachować.
Tą sytuację wykorzystuje manipulator, który nakłania nas do postępowania tak, jak on chce.
Manipulacja w naszym życiu
Manipulacja stosowana jest w wielu sferach naszego życia, czasami nawet nie zdajemy sobie z tego sprawy. Manipulacja na szeroką skalę wykorzystywana jest w polityce, gdzie w krajach totalitarnych stanowi ona narzędzie w rękach władcy. Mamy z nią do czynienia również w państwach demokratycznych, gdzie stosowana jest podczas prowadzenia kampanii wyborczych, ale również w reklamie. To chyba najbardziej powszechny i jednocześnie najmniej uświadomiony sposób wykorzystywania technik manipulacyjnych.
Techniki i metody stosowane w manipulacji
Manipulacja wykorzystuje wiele metod i technik, które w mniej lub bardziej skuteczny sposób pomagają osiągać założone cele. Poniżej opis 5 najczęściej wykorzystywanych metod manipulacyjnych.
- Kłamstwo - to jedna z technik manipulacyjnych, wykorzystywana bardzo często. Obejmuje mijanie się z prawdą w celu skłonienia drugiej strony do określonych poglądów lub zachowań, np. mówimy komuś, że jedzenie mięsa powoduje miażdżycę w celu przekonania go do idei wegetarianizmu;
- Wzbudzanie poczucia winy - to bardzo często stosowana technika manipulacyjna, mająca na celu sprawienie, że druga strona poczuje się nieznacząca i nic nie wnosząca do tematu, np. gdy mówimy: "Ty tego nie zrozumiesz, miałeś zawsze oboje rodziców". Bardzo często stosowana jako metoda manipulacyjna podczas kłótni w związkach;
- Udawanie ofiary - kolejna technika także jest bardzo często stosowana w związkach, ale nie tylko. Obejmuje stawianie siebie w roli ofiary w celu wzbudzenia litości u odbiorcy;
- Udawanie niewinności, zaprzeczanie - kolejna, często stosowana technika manipulacyjna. Obejmuje umniejszanie swoich win w celu usprawiedliwienia swoich błędów, np. gdy ktoś przyłapie nas na jedzeniu mięsa, choć deklarujemy wegetarianizm, reagujemy: "Co? Ja nie jem mięsa, pierwsze słyszę, to okropne zadawać ból zwierzętom, jak możesz tak mówić?!";
- Racjonalizacja - technika o charakterze wymówki, usprawiedliwiająca nasze zachowanie, np. "Co Ty mówisz, gdybym się nie wtrąciła w ich sprawy oni na pewno by się pobili!". W ten sposób przekonujemy innych do tego, że nasze działania były słuszne nawet wtedy, gdy tak nie jest.
Zapewne każdy z nas przynajmniej raz stał się "ofiarą" tych technik, ale zastanówmy się, czy nie stosujemy ich czasami w codziennym życiu?
Jak radzić sobie z manipulacją?
Chcesz wiedzieć, jak radzić sobie z manipulacją? Poniżej kilka metod, które pozwolą Ci uporać się z działaniami manipulatorów.
Poznaj techniki stosowane przez manipulatorów
Ten punkt możesz już uznać za wykonany. Kluczem do walk z manipulatorami jest poznanie sposobów ich działania, czyli inaczej technik manipulacyjnych. Pomoże Ci to rozpoznawać kiedy i jakie techniki są stosowane wobec Ciebie oraz w porę im zapobiec.
Rozwijaj cechy potrzebne do walki z manipulatorami: asertywność i empatię
Kolejną kwestią są cechy, które pomagają w walce z manipulacją i jakie warto rozwijać. Należy do nich asertywność, czyli umiejętność odmawiania i bronienia swojego zdania z jednoczesnym poszanowaniem praw innych osób. Kolejną cechą jest empatia, która pozwoli Ci zrozumieć emocje i zamiary innych osób oraz tym samym ustrzec się przed szkodliwym działaniem manipulatorów.
Pracuj nad samooceną
Manipulator lubi ludzi słabych, niepewnych siebie, o niskiej samoocenie. Jeśli chcesz ustrzec się manipulacji, musisz pracować nad swoją samooceną i pewnością siebie. W ten sposób nie tylko będziesz potrafić zareagować w sytuacji, gdy poczujesz, że ktoś Cię do czegoś namawia ale i poradzisz sobie w wielu innych momentach, np. poniesienia porażki czy krytyki ze strony innej osoby.
Słuchaj siebie i swoich emocji
Istotna z punktu widzenia walki z manipulacją jest świadomość swoich emocji oraz tego, jakie uczucie wzbudza w nas dana osoba. Nie bój się słuchać swojej intuicji, jeśli w towarzystwie kogoś czujesz się źle, nie podoba Ci się, jak dana osoba Cię traktuje, jak się do Ciebie zwraca i czego od Ciebie chce, nie obawiaj się zareagować.
Nie obawiaj się zdemaskować manipulanta
Nie obawiaj się zdemaskowania osoby, która próbuje Cię zmanipulować. Nazwij głośno i konkretnie jej działania, np. "Próbujesz mnie przekonać do tego, ale ja nie chce tego zrobić, nie chcę w ten sposób z Tobą rozmawiać, czuję się przytłoczona i chcę zakończyć to spotkanie". Mów o swoich uczuciach i o tym, jak działają na Ciebie słowa i zachowania manipulatora. Zdemaskowany, będzie o wiele mniej silny.
Unikaj manipulantów i zrywaj z nimi kontakty
Udało Ci się zdemaskować manipulanta? Wiesz już w takim razie jakiej osoby uniknąć, a najlepiej zerwij z nią wszelkie kontakty! Osoby wykorzystujące manipulację do uzyskania swoich korzyści są osobami toksycznymi i przebywanie z nimi może negatywnie wpływać na naszą pewność siebie i samoocenę.