Smutek - przyczyny, funkcje. 30 sposobów na smutki

Smutek to jedna z emocji podstawowych i bazowych w życiu emocjonalnym każdego człowieka. W psychologii jest stanem emocjonalnym, który odczuwamy w rożnych momentach naszego życia. Choć zwykle uważany jest za emocję negatywną, warto zastanowić się nad tym, czy zawsze jego pojawienie się powinno nas przygnębiać. Czy smutek może mieć pozytywne znaczenie? Kiedy i dlaczego się pojawia? Jak sobie z nim radzić? I wreszcie, kiedy uznać smutek na patologiczny i szukać pomocy?

Smutek jako emocja podstawowa

Według psychologów smutek zaliczany jest do emocji podstawowych, oznacza to, że jest emocją, którą odczuwamy praktycznie przez całe nasze życie od wczesnych jego dni. Oznacza to również, że uczucie to może niejako mieszać się z innymi emocjami i tworzyć nowe, tak zwane emocje złożone.

Jednym z przykładów takich emocji jest rozczarowanie, kiedy to odczuwamy zwykle emocje podstawowe: zaskoczenie i smutek. Kolejnym przykładem jest zazdrość, gdy odczuwamy złość i smutek, że ktoś ma coś lepszego niż my, zrobił coś lepiej. Sam smutek odczuwamy także z różnym natężeniem, możemy być po prostu smutni, przygnębieni ale i zrozpaczeni. Wszystko zależy od tego, z jakiej przyczyny ta emocja pojawiła się w naszym życiu i jaka jest jej rola.

Przyczyny i funkcje smutku

Bardzo często postrzegamy smutek jako coś negatywnego, nieprzyjemną emocję, która kojarzy się ze stratą, brakiem czegoś, niepowodzeniem, niezaspokojeniem jakiejś potrzeby. Owszem, tak właśnie jest ale warto zastanowić się, kiedy dokładnie odczuwamy smutek i jaki jest cel obecności tej emocji w naszym życiu.

Smutek jako emocja pojawia się zwykle, gdy:

• nie mamy czegoś, czego pragniemy i potrzebujemy i nie możemy lub nie wiemy, jak to zdobyć;
• coś nam się nie udało tak, jak sobie zamierzyliśmy, ponieśliśmy porażkę, spotkało nas niepowodzenie;
• ktoś powiedział nam coś przykrego, spotkała nas niemiła sytuacja społeczna, np. kłótnia z bliską nam osobą;
• kogoś lub coś utraciliśmy, np. ktoś nas opuścił, umarł, straciliśmy pracę, coś ważnego dla nas zostało zniszczone;
• czujemy się zmęczenie, wyczerpani, brakuje nam energii i siły do dalszej aktywności - może być tak w chwili zachowania zdrowia fizycznego ale również w momencie choroby;
• coś lub ktoś nas rozczarował, zawiedliśmy się na kimś.

Jak widzimy, smutek pojawia się w odpowiedzi na wiele sytuacji społecznych oraz wydarzeń w naszym życiu. Czy zawsze powinien być postrzegany negatywnie? Jak rozumieć smutek, jakich informacji nam dostarcza? Uczucie to  mówi nam o tym, że coś nie jest tak, jak powinno być, czegoś nam brakuje, nie została zaspokojona jakaś potrzeba. Sam w sobie może być sygnałem, że musimy coś w swoim życiu zmienić, staje się okazją do ważnych refleksji nad sobą i swoim życiem.

Objawy smutku

Jak objawia się smutek? Jak zachowuje się człowiek smutny? Jakie oznaki i zachowania mu towarzyszą?

Gdy jesteśmy smutni:

• czujemy przygnębienie, nie mamy na nic ochoty ani siły, jesteśmy zmęczeni;
• nie możemy się skoncentrować, skupić na czymś, stale się zamartwiamy;
• nic nie sprawia nam radości i przyjemności;
• czujemy apatię, jesteśmy bierni, nie angażujemy się w wiele działań;
• wycofujemy się z relacji społecznych, chcemy być sami;
• może pojawić się płacz, krzyk, uczucie wewnętrznej pustki.

Smutek wiąże się z także z wieloma objawami somatycznymi, mogą bowiem pojawić się bóle głowy, brzucha, problemy z apetytem czy zasypianiem.

Sposoby na smutek

Chcesz wiedzieć jak poradzić sobie ze smutkiem, który jest konsekwencją różnych zdarzeń, jakie mają miejsce w Twoim życiu? Poniżej cenne wskazówki, które na pewno Ci w tym pomogą.

1. Ruch i aktywność fizyczna

W walce ze smutkiem niezwykle cenne okazuje się postawienie na ruch i aktywność fizyczną. Każda aktywność wydziela endorfiny, czyli hormony szczęścia. Poniżej kilka pomysłów na to, co robić, aby odegnać smutek i znów cieszyć się życiem.

_Sport

1. Uprawiaj sport - dyscyplin sportowych jest tak wiele, że z pewnością znajdziesz coś, co będzie Ci sprawiało przyjemność. Możesz biegać, jeździć na rowerze, grać w tenisa, iść na basen czy zumbę.
2. Spróbuj jogi - ciekawym pomysłem na smutek i melancholię jest praktykowanie jogi. Z pewnością w niedalekiej odległości od Twojego miejsca zamieszkania jest miejsce, gdzie można zapisać się na warsztaty z jogi lub znajdź inspirujące filmiki w Internecie, zaopatrz się w matę i… spróbuj!
3. Tańcz i śpiewaj - a może jeszcze prościej? Włącz ulubioną muzykę i… tańcz, śpiewaj, baw się dobrze i rób wszystko, aby w ten sposób poprawić sobie humor.
4. Zmęcz się - jeśli ogarnia Cię smutek zrób wszystko, aby o nim zapomnieć. Dobrym pomysłem jest… zmęczenie się. Możesz to uczynić w różny sposób: biegaj, tańcz albo… sprzątaj. Wiele osób w ten właśnie sposób walczy z przygnębieniem: odkurza, zmywa, układa, porządkuje. Zmęczenie fizyczne jest doskonałym lekiem na smutek. Jeśli jednak sprzątanie zupełnie do Ciebie nie przemawia, postaw na prace w ogrodzie. Są przyjemne i pozwolą Ci na podziwianie efektu swoich działań, np. estetycznie przygotowanych rabatek, w jakich posadzić ulubione kwiaty.
5. Medytuj - sposobem, który warto wypróbować w walce ze smutkiem jest medytacja. W ten sposób wyciszysz umysł i uspokoisz ciało oraz uporasz się z wieloma negatywnymi myślami, które z pewnością w smutnych chwilach kłębią się w Twojej głowie.

2. Bycie z innymi

W walce ze smutkiem nieoceniona jest obecność i wsparcie bliskim nam osób. Przekonaj się, jak i bliskość może poprawić Ci nastrój szybko i skutecznie. A może w parze z tym będą dodatkowo szły dobre uczynki?

1. Porozmawiaj z kimś bliskim - obecność bliskiej osoby, porozmawianie z nią, przytulenie, wygadanie, wyżalenie się… to cenne "leki", które zazwyczaj mamy na wyciagnięcie ręki. Jeśli z jakiś przyczyn nie możemy się spotkać z bliską osobą osobiście, wykorzystajmy zdobycze techniki, zadzwońmy do niej lub skontaktujmy się za pomocą mediów społecznościowych czy komunikatorów, np. kamerki.
2. Zrób coś razem z bliską, np. ukochaną osobą - wspaniałym lekiem na smutek, który odgania złe emocje i podnosi na duchu jest zrobienie czegoś z bliską osobą. Możemy spędzić razem czas, wyjść gdzieś, coś ugotować, pobawić się z dzieckiem, wypić kawę z siostrą. Sposobów jest bardzo wiele, a efekt zazwyczaj jest bardzo szybki i pozytywny.
3. Wyjdź do ludzi - zazwyczaj wtedy, gdy jesteśmy smutni zupełnie nie mamy ochoty być wśród ludzi, chcemy pobyć sami, pomyśleć, pozamartwiać się… Jeśli potrzebujemy chwili samotności, aby pozbierać myśli, jest to zupełnie naturalne. Jeśli jednak w ten sposób zatracamy się w smutku, warto to przerwać i postarać się wyjść do ludzi. Idź do sklepu, na kawę, przejdź się po parku, rynku lub osiedlu. Popatrz na ludzi, porozmawiaj z kimś, choćby sprzedawczynią w warzywniaku lub panem na przystanku.
4. Zrób coś dobrego dla innych - wspaniałym "lekiem" na smutek jest zrobienie dobrego uczynku na rzecz innych. Pomóż starszej sąsiadce w zakupach, zaopiekuj się dzieckiem koleżanki podczas jej nieobecności, podwieź kolegę z pracy do domu, gdy jego auto jest w naprawie. A może poszukasz ludzi, którzy też są smutni i pomożesz im? Możesz wybrać się do miejscowego domu dziecka, hospicjum lub domu opieki i swoim towarzystwem sprawić, że na czyjej twarzy zagości uśmiech.
5. Spędź czas ze zwierzakiem - wspaniałym lekiem na smutek jest również spędzenie czasu ze zwierzęciem, wyjdź na spacer z psem, pogłaszcz kota lub po prostu wybierz się do miejscowego schroniska i zaopiekuj zwierzakiem. jeśli nie możesz żadnego wziąć do domu, pomagaj jako wolontariusz, to wiele dobra, które możesz dać bardzo małym kosztem.

3. Coś dla ciała i ducha

Jeśli ogarnia Cię smutek bardzo dobrym sposobem jest zadbanie o swoje ciało i ducha. Jak to zrobić? Poniżej kilka sprawdzonych sposobów.

_{Kobieta na zakupach}

1. Kup sobie coś nowego - o tym doskonale wiedzą kobiety: najlepszym sposobem na smutek jest nowa sukienka, torebka albo para butów… Zakupy! Czy naprawdę kupienie sobie czegoś nowego może nam poprawić humor? Bardzo możliwe, ponieważ odwraca naszą uwagę od smutnych myśli, sprawia, że czujemy się dowartościowani.
2. Zrób coś dobrego dla siebie - kolejna propozycja to zrobienie czegoś dobrego dla siebie, niekoniecznie już w sensie materialnym. Możemy zrobić sobie smaczną kawę, wziąć relaksującą kąpiel, posmarować ciało balsamem lub dla pań: zrobić piękny manicure czy wybrać się na masaż.
3. Zmień coś w swoim wyglądzie, zacznij coś zmieniać - następna propozycja jest podobna do poprzedniej ale dotyczy już bardziej stricte wyglądu. Zmiany w sobie dobrze jest zacząć właśnie od wizerunku zewnętrznego, jest to dla naszego umysłu sygnał, że smutek nie poszedł na marne, przynosi pozytywne efekty. Panie mogą iść do fryzjera, zrobić sobie manicure, a panowie pójść na basen czy siłownię.
4. Zjeść smaczny posiłek - dobrym sposobem na smutek jest przygotowanie lub zamówienie smacznego dania, które lubimy i jakiego spożycie na pewno poprawi nam humor. Dobrze jest je zjeść w towarzystwie bliskiej osoby lub grona znajomych.
5. Zrób sobie drzemkę - mówiliśmy już o aktywności fizycznej, smacznym jedzeniu. Nie zapominajmy jednak o śnie, który ma wspaniałą moc odganiania smutku i innych złych emocji. Czujesz się źle, ogarnia Cię przygnębienie, zły nastrój? Jeśli to możliwe, zdrzemnij się, choć pół godziny. Bardzo możliwe, że po przebudzeniu spojrzysz na wiele spraw zupełnie inaczej.

4. Kontakt z naturą

Obcowanie z naturą ma zbawienny wpływ na nasze nerwy i emocje, w tym także na smutek. Jeśli czujemy się przygnębieni, warto skorzystać z tej prostej i skutecznej metody walki z negatywnymi emocjami.

1. Idź na spacer - prosto i skutecznie: jeśli czujesz smutek, idź na spacer, weź ukochaną osobę, psa lub po prostu odtwarzacz z ulubioną muzyką i wyjdź na chwilę na powietrze. Może to być kwadrans ale nawet tyle wystarczy, aby przewietrzyć się i nabrać dystansu do wielu spraw.
2. Wyjedź za miasto - jeśli to możliwe, zrób sobie małą wycieczkę za miasto, spędź popołudnie nad rzeką lub w lesie. Taka odskocznia od codzienności sprawi Ci przyjemność i pozwoli się zrelaksować.
3. Przytulaj się do drzew w lesie, parku - jeśli się smucisz, wyjdź do parku czy jedź do lasu i… przytulaj się do drzew. Według wielu osób drzewa mają magiczną, leczniczą moc i przytulanie się do nich jest cennym sposobem w walce z negatywnymi emocjami. Może warto się o tym przekonać?
4. Popatrz w niebo - jeśli wyjdziesz.
5. Wsłuchaj się w naturę, poczuj ją - jeśli zdecydujesz się obcować z naturą, postaraj się ją poczuć, usłyszeć… zamknij oczy i zastanów się co słyszysz. Śpiew ptaków, szum drzew? A co czujesz? Delikatny dotyk trawy pod stopami, ciepły piasek? To cenne odczucia, które pozwolą Ci się uspokoić oraz uporać z negatywami emocjami.

5. Obcowanie z kulturą i sztuką

Skutecznym sposobem w walce ze smutkiem może być również obcowanie z kulturą i sztuką. Poniżej kilka ciekawych przykładów.

1. Rysuj, maluj, twórz - jeśli chcesz narysuj, namaluj swój smutek, napisz o nim wiersz, wyrzuć z siebie te emocje. Jest to prosty ale bardzo kreatywny sposób na poradzenie sobie z tym, co czujemy.
2. Słuchaj muzyki lub/i twórz ją - wiele osób stawia muzykę jako pierwszy i najskuteczniejszy sposób na walkę ze smutkiem. To wspaniały i bardzo przyjemny sposób na poradzenie sobie z negatywnymi emocjami. jeśli chcesz, możesz w chwilach pogorszonego nastroju napisać piosenkę. Być może pomoże Ci to uporać się z nagromadzeniem negatywnych emocji.
3. Obejrzyj film/przeczytaj książkę - jeśli czujesz smutek bardzo dobrym pomysłem jest obejrzenie zabawnego filmu czy przeczytanie śmiesznej książki, co poprawi nam nastrój ale i odpręży nas, zrelaksuje.
4. Rób zdjęcia - ciekawym pomysłem na poradzenie sobie ze smutkiem jest robienie zdjęć. Możemy fotografować to, co chcemy ale i to, co czujemy, np. siebie, gdy jesteśmy smutni. Inspirujący efekt daje wywoływanie tych fotografii i oglądanie ich w późniejszym czasie.
5. Załóż pamiętnik/dziennik - bardzo polecanym i efektywnym sposobem na walkę ze smutkiem jest zapisywanie tego, co czujemy. W tym celu warto założyć dziennik lub pamiętnik, aby posiadać miejsce, które pozwoli nam wyrzucić z siebie negatywne emocje.

6. Chwila na refleksje

Pamiętajmy, że smutek to również emocja, która skłania nas do refleksji. Spróbujmy to wykorzystać.

1. Załóż pudełko/słoik szczęśliwych chwil - ciekawym sposobem na założenie pudełka lub słoiczka dobrych i szczęśliwych chwil. Wrzucajmy tam karteczki z zapisanymi szczęśliwymi chwilami w naszym życiu np. "Dyplomowanie ma studiach", "Pierwsze spotkanie z X", "Pierwsza randka", "Nasz ślub", "Narodziny córki/syna", "Awans w pracy", "Wakacje za granicą", itp. W chwilach, gdy ogarnia Cię smutek dobrze jest wrócić do tych chwila i pięknych wspomnień, jakie się z nimi wiążą.
2. Pomyśl o tym, co Ci się udało - kolejna wskazówka to zapisywanie tego, co nam się udało, notowanie swoich sukcesów i osiągnięć. W chwilach smutku i zwątpienia będzie to wspaniały sposób na odreagowanie i zastąpienie smutku radością i dumą.
3. Zamieniaj słowa, przekształcaj negatywy w pozytywy - w chwilach smutku myślimy zwykle o tym, że coś się nam nie udało, że jesteśmy do niczego. Spróbujmy zmienić te negatywne myśli w pozytywne, np. powiedz sobie: "Dam radę", "Następnym razem będzie lepiej", itp.
4. Spróbuj wizualizacji - ciekawym sposobem na poradzenie sobie z negatywnymi emocjami jest wizualizacja. Pomaga nam wyobrazić sobie coś przyjemnego, odprężyć się oraz myśleć nad pozytywami, co jest nieocenione w walce ze smutkiem.
5. Inspiruj się motywującymi cytatami - jeśli często ogarnia Cię smutek postaraj się znaleźć ciekawe i motywujące cytaty, które będą inspirować i sprawiać, że negatywne emocje o wiele łatwiej będzie Ci pokonać.

Jak widzimy, pomysłów na walkę ze smutkiem jest bardzo wiele. Możemy robić praktycznie wszystko to, co sprawia nam przyjemność, a dodatkowo wykorzystać nieco melancholijny nastrój do poczynienia cennych refleksji nad swoim życiem.

Smutek jako objaw poważniejszych zaburzeń i chorób

Smutek jest w naszym życiu obecny i z pewnością jeszcze wielokrotnie go odczujemy jako reakcję na różnorodne wydarzenia. Już wiemy, że nie należy się smutku obawiać ani go wypierać ale zastanowić się, jaką informację nam niesie, może to sygnał do pozytywnych zmian? Warto jednak pamiętać, że silny lub długotrwały smutek może powodować poważne konsekwencje, może prowadzić nawet do zaburzeń nastroju i innych chorób, w tym zaburzeń nastroju z depresją na czele ale też nerwic, uzależnień, a nawet zaburzeń osobowości. Odczuwanie smutku i związanego z nim stresu może sprawić, że rozwiną się także choroby psychosomatyczne, w tym choroba wrzodowa żołądka czy nadciśnienie.

Warto więc potrafić rozróżnić smutek jako emocję, która daje nam sygnał do zmian od smutku chronicznego, który nie niesie już cennych wiadomości dla nas ale staje się objawem destruktywnym, niebezpiecznym.

Kiedy uznać smutek za groźny i szukać pomocy?

Zwykle powinniśmy wzmożyć czujność, gdy:

• smutek i przygnębienie odczuwane są praktycznie cały czas lub dłuższy jego okres występuje w ciągu dnia, gdy pojawia się apatia i bierność;
• pojawiają się poważne problemy ze snem i apetytem, co przekłada się negatywnie na funkcjonowanie fizyczne danej osoby, np. jest zmęczona, nie ma na nic siły, zaniedbuje swoje obowiązki prywatne i zawodowe;
• obok smutku pojawia się silna frustracja, a nawet agresja lub nawet radość i ekscytacja, dana osoba jest drażliwa lub/i labilna emocjonalnie, łatwo przechodzi z jednego stanu emocjonalnego w inny, czasem przeciwstawny;
• smutek powoduje sięganie do używki, np. alkohol lub substancje psychoaktywne lub zauważamy objawy uzależnienia behawioralnego, np. uzależnienie od komputera, telefonu, zakupów czy jedzenia słodyczy;
• występują problemy z jedzeniem, osoba smutna je niewiele lub wręcz przeciwnie: objada się;
• występują problemy natury seksualnej, np. znacznie obniżone libido, a u panów problemy z potencją.

W takich wypadkach nie wstydź się prosić o pomoc i namawiaj do tego bliską osobę, u jakiej zauważysz podobne objawy. Smutek sam w sobie nie jest zły ale silny i nagminny może Ci bardzo zaszkodzić. Obserwujemy więc to, co się z nami dzieje, nazywajmy te emocje oraz reagujmy, gdy nie możemy sobie z poradzić z tym, co czujemy.

Autor: Monika Muzolf, psycholog